تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی در چیست؟ | ویژگی ها، مزایا و معایب

در بسیاری از خانه‌های ایرانیان، ظروف تزئینی و خاص جایگاه خاص خود را دارند. در بین آن‌ها ظرف‌های سفالی و سرامیکی توانسته‌اند محبوبیت بیشتری به‌دست آورند. با توجه به شباهت ظاهری که این ظرف‌ها دارند، باید قبل از خرید آن‌ها تفاوت سفال و سرامیک را بدانید.

مثلا ظروف سرامیکی برای استفاده روزمره مناسب هستند و طراحی‌های مختلفی دارند تا هر سلیقه‌ای را راضی نگه دارند. البته باید حواستان به قیمت بالای این محصولات نیز باشد. این مقاله را به بررسی تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی اختصاص داده‌ایم تا با آگاهی بیشتری تصمیم به خرید آن‌ها بگیرید، پس همراهمان بمانید.

بررسی اجمالی سفال

قبل از توضیح تفاوت سفال و سرامیک، بهتر است این دو ماده را بیشتر بشناسید تا بدانید چه ویژگی‌هایی دارند. ماده اولیه در تهیه گل سفال، خاک رس است که حاوی ذرات ریز آهن است و با اضافه‌شدن کمی آب، حالت خمیری پیدا می‌کند.

خمیر سفال به دو حالت سنتی و چرخی، برای ساخت ظرف‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. سفال برای پخته شدن نیاز به دمای بالایی ندارد. بنابراین کارگاه‌های سفالگری بدون کوره‌های پیچیده نیز می‌توانند فعالیت داشته باشند. مواد اولیه خمیر سفال، قابلیت رنگ‌پذیری دارند. این ویژگی باعث شده است تا ظرف‌های سفالی پختگی رنگ بالایی داشته باشند.

بررسی اجمالی سرامیک

موادی که تحت حرارت و گرمای بالا تغییر ماهیت دهند، سرامیک هستند. ماده اولیه برای ساختن اشیای سرامیکی، خاک‌های اولیه هستند. این خاک‌ها زمان ترکیب با دیگر ترکیبات سرامیک، حالت دوغابی پیدا می‌کنند که از لحاظ فیزیکی نه مایع و نه جامد به‌شمار می‌آیند.

همچنین چسبندگی کمتری نیز نسبت به خمیر سفال دارند. شکل دادن دوغاب سرامیکی با کمک تکنیک قالب‌گیری انجام می‌شود. سپس ظرف سرامیکی خام را در کوره‌ای با دمای بیش از 1600 درجه سانتی گراد قرار می‌دهند تا آماده استفاده باشد.

در توضیح تفاوت سفال و سرامیک باید به ویژگی‌های سرامیک‌ها اشاره کنیم. از جمله دمای ذوب بالا، سختی فراوان، رسانایی پایین و ضعیف، مقاومت شیمیایی بالا و شکل‌پذیری اندک. البته بعضی از محصولات مانند سرامیک پیزوالکتریک یا سرامیک ابررسانا ممکن است استثنا به‌شمار بروند.

شباهت ظروف سفالی و سرامیکی

قبل از بررسی تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی، بهتر است علت شباهت این محصولات را بدانید. ماده اولیه هر دو نوع ظرف خاک و گل است که باید در دمای مناسب پخته شوند تا امکان استفاده از آن‌ها وجود داشته باشد. این وسایل هر دو از بخش‌هایی به اسم بدنه و لعاب ساخته شده‌اند. اما علاوه‌بر تفاوت در ترکیبات اولیه بدنه این ظرف‌ها، لعاب‌های آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است.

تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی

قبل از خرید ظروف غذاخوری سرامیکی فانتزی یا سفالی خاص، با توجه به تفاوت آن‌ها می‌توانید محصولی را انتخاب کنید که متناسب با نیازها و انتظارهای شما از ظرف موردنظر باشد. تفاوت سفال و سرامیک در مواد اولیه ساختار آن‌ها و موارد دیگری است که در ادامه توضیح می‌دهیم.

1. ماده اولیه

خاک رس، اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده محصولات سفالی است. در حالیکه برای ساخت سرامیک، از ترکیب چند نوع خاک مخصوص از جمله رس استفاده می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان گفت که ظروف سفالی نیز زیرمجموعه‌ای از ظروفی سرامیکی هستند که به‌جای ترکیب چند نوع خاک، در تولید آن‌ها تنها از خاک رس بهره برده‌اند. کائولن، کوارتز، سیلیس و استون‌ور از جمله خاک‌هایی هستند که در ترکیب محصولات سرامیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و این ظروف از خاک خالص ساخته نمی‌شوند.

سفال به‌ دلیل مواد اولیه و تشکیل دهنده خود، خاصیت چسبندگی بالاتری نسبت به سرامیک دارد و به‌دنبال آن، در دمای پایین‌تری پخته می‌شود. درجه پخت بالاتر سرامیک‌ها از لحاظ آنکه لعاب پذیری آن را نسبت به سفال افزایش می‌دهد، در شمار برتری‌های آن قرار می‌گیرد.

2. شکل‌پذیری

شکل دادن به خمیر سفال با کمک دست یا چرخ سفالگری امکان‌پذیر است. سفال تنها در حالت خمیری قابل شکل دادن است، اما سرامیک در شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین ویژگی باعث شده است تا زمان خرید ظروف پذیرایی سرامیکی فانتزی با تنوع بالایی از طرح‌ها روبه‌رو ‌شوید.

3. لعاب کاری

محصولات سرامیکی و سفالی به‌دو صورت لعاب‌دار و بدون لعاب در بازار وجود دارند. اضافه‌شدن لعاب به این ظروف به براقیت و زیبایی آن‌ها اضافه می‌کند و می‌توانید آن‌ها را با خیال راحت بشویید.

انواع لعاب فرمولاسیون متفاوتی دارند که بسته به مواد اولیه موجود در ساختار آن‌ها، نوع و رنگ لعاب تفاوت پیدا خواهد کرد. لعاب سرب، فلدسپات و خاکستر از جمله رایج‌ترین انواع لعاب برای پوشش این نوع ظروف هستند. با وجود مشابه بودن ساختار لعاب‌ها، تفاوت سفال و سرامیک در نتیجه نهایی لعاب آن‌ها به چشم می‌خورد.

لعاب محصولات مسی به ‌دلیل وجود داشتن ذرات آهن در ساختار خاک رس، تیره‌تر و قرمزتر از محصولات سرامیکی است. ظروف سرامیکی لعاب شفاف‌تر و بدون قرمزی داشته و به دمای کمتری برای پخت نیاز دارند. در صورتی که دمای پخت کوره بیشتر از حد معین باشد، لعاب می‌سوزد. بنابراین در زمان پخت باید به این نکته توجه داشت.

4. درجه پخت

تمام محصولات سرامیکی و سفالی برای آنکه مورد استفاده قرار بگیرند، باید داخل کوره پخته شوند. اما دلیل آن چیست؟ با پختن خاک، مولکول‌های نمک، آب و گازهای موجود در ساختار آن خارج می‌شوند. علاوه‌بر این، فعل و انفعالاتی که با پختن خاک در ساختار آن رخ می‌دهد، به استحکام و دوام بیشتر گل پخته‌شده کمک می‌کند.

نوع خاک و درجه حرارت، استحکام محصولات ساخته‌شده با آن را مشخص می‌کنند. به‌طور کلی ظروف سفالی در کوره‌هایی به دمای 900 درجه سانتی گراد قرار می‌گیرند و برای محصولات سفالی لعاب‌دار، درجه کوره تا 1000 یا 1200 درجه سانتی گراد افزایش می‌یابد.

ظروف سرامیکی خام برای پختن نیاز به قرار گرفتن در کوره‌ای تا دمای 1200-1250 درجه سانتی گراد دارند. برای لعاب‌دار کردن این ظروف نیز آن‌ها را مجدد با دمای 1100 تا 1260 درجه سانتی گراد می‌پزند. بنابراین ظروف سرامیکی برای درجه پخت بالاتر خود، استحکام و دوام بالاتری دارند.

بیشتر بخوانید: ظروف سرامیکی چگونه ساخته می‌شوند؟

5. تفاوت قیمت

دیگر تفاوت سفال و سرامیک، در قیمت آن‌ها است. این دو نوع محصول نیز مانند هر کالای مشابه دیگر، تفاوت قیمتی دارند که بازار هدف آن‌ها را متمایز از یکدیگر می‌کند. بااین‌حال بد نیست بدانید دلایل تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی از لحاظ قیمت چیست.

• در ساختار محصولات سفالی تنها از خاک رس استفاده شده است، در حالیکه برای ساختن ظروف سرامیکی، به خاک‌ها و مواد معدنی دیگری نیز نیاز دارید. این مواد اضافه، یکی از عوامل قیمت بیشتر محصولات سرامیکی هستند.
• دیگر دلیل تفاوت قیمتی این دو محصول، زمان پخت آن‌ها است. محصولات سفالی سریع‌تر می‌پزند و به‌همین دلیل انرژی و وقت کمتری برای تهیه آن‌ها نیاز است و در نتیجه قیمت کمتری دارند. لعاب‌پذیری بالاتر سرامیک نیز از عواملی است که تنوع بیشتری از این محصولات را با دوام و کیفیت بالاتر در بازار مشاهده می‌کنیم.
• ریخته‌گری سرامیک با قالب‌های گچی پیش‌ساخته، برخلاف ظروف سفالی که با دست شکل می‌گیرند، آخرین دلیل بیشتر بودن قیمت این نوع از محصولات هستند.

سخن نهایی

امروزه اکثر افراد بیشتر از آنکه به‌ فکر خرید ظرف‌های چینی و آرکوپال پذیرایی باشند، به خرید ظروف فانتزی اهمیت می‌دهند که سلیقه خود را به مهمانانشان نشان دهند. محصولات فانتزی سرامیکی و سفالی از جمله ظروف پذیرایی محبوب هستند. با وجود تفاوت سفال و سرامیک، افراد این محصولات را به دلیل شباهت ظاهری با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.

اما در ساختار اولیه محصولات سرامیکی ترکیب چند نوع خاک از جمله رس وجود دارد. در حالیکه در ترکیب سفال، تنها خاک رس به‌چشم می‌خورد. همچنین سفال به درجه پخت کمتری نیاز دارد و در مقابل استحکام سرامیک با توجه به درجه پخت بالاتر، بیشتر است. دیگر تفاوت ظروف سفالی و سرامیکی را در این مقاله توضیح دادیم و شما می‌توانید با توجه به آن‌ها این محصولات را به دو صورت لعاب‌دار و بدون لعاب، برحسب نیاز خود تهیه کنید.