نحوه لعاب کاری ظروف سرامیکی فانتزی | فرمول و لعاب سرد
خرداد
در دنیای ظروف سرامیکی، یکی از تکنیک‌هایی که باعث زیبایی و جذابیت کارها می‌شود، لعاب کاری سرامیک برای افزودن جزئیات بیشتر به کار است. امروزه انواع زیادی از لعاب سرامیک وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. فرایند لعابکاری شامل پوشش‌دادن سطح ظروف سرامیکی با یک لایه نازک از مواد شیمیایی خاص می‌شود که با حرارت شکل میگیرد و سخت می‌شود.
لعاب سرامیک علاوه‌بر افزایش جذابیت ظروف، به حفاظت از سطح آن‌ها در برابر خراشیدگی، لکه‌ها و خوردگی کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی بیشتر این فرایند و همچنین فرمول آن و لعاب سرد می‌پردازیم. پس همراهمان بمانید.
انواع لعاب کاری سرامیک
همان‌طور که گفتیم انواع زیادی از لعاب در بازار موجود هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- لعاب‌های شفاف: این ماده مانند پوششی براق و شفاف است که روی محصولات سرامیکی اعمال می‌شود تا آن‌ها زیباتر به‌نظر برسند و از ظرف نیز محافظت می‌کند. این ماده ممکن است شفاف یا رنگی باشد. لعاب‌های شفاف، رنگ طبیعی خاک رس یا هر رنگ تزئینی در آن را به نمایش می‌گذارند. لعاب‌های رنگی رنگ‌های تزئینی روی ظروف را بهبود می‌بخشند و نقش‌های حک‌شده را پررنگ‌تر نشان می‌دهند. بسته به اثری که می‌خواهید لعابتان داشته باشد، می‌توانید آن‌ها را در رنگ‌ها و دماهای مختلفی بسازید.
- لعاب کاری سرامیک مات: این ماده می‌تواند سطح خاک رس را کاملا بپوشاند. از آن معمولا در محصولات سنگی استفاده می‌کنند که در آن‌ها نمی‌خواهند رنگ خاک رس مشخص باشد. تیرگی لعاب به دلیل مواد اولیه تشکیل دهنده آن با قابلیت جذب نور و نفوذ نکردن آن باعث می‌شود که این ماده کاملا رنگ خاک رس را بپوشاند. این مواد را مواد مات می‌نامند و شامل اکسید قلع، اکسید آنتیموان، اکسید کروم، اکسید روی و اکسید زیرکونیوم و غیره می‌شوند.
- لعاب سرامیک براق: این ماده مانند مروارید می‌درخشد. اجزای اصلی آن سرب است که ذوب خوبی را تضمین می‌کند و به ظراف جذابیت و برق خاصی می‌دهد. به‌همین دلیل از آن برای پوشش‌دهی به وسایل دکوری و تزئینی استفاده می‌کنند. البته نباید از آن برای پوشش ظروف غذا استفاده کرد. یعنی حین خرید ظروف غذاخوری سرامیکی فانتزی، لعاب براقی روی ظرف‌ها مشاهده نخواهید کرد.
البته سفالگرها حین استفاده از این ماده باید دقت کنند، زیرا این لعاب بسیار روان است و شاید به کار و صفحه کار در داخل کوره آسیب برساند. دو نوع لعاب سرامیکی براق وجود دارد:
- لعاب آبگینی که در دمای 1180-1200 درجه سانتی گراد پخت می‌شود.
- رنگ روی لعاب به‌نام «رنگ مرواریدی» که باید سفید یا شفاف باشد و در دمای 1200-1230 درجه سانتیگراد پخته شود. سپس باید با رنگ مرواریدی گچ‌بری شود و دوباره در دمای 750 درجه سانتیگراد پخته شود.
مدل‌های دیگری از لعاب نیز وجود دارد که می‌توانید با توجه به نیازهایتان و کاربرد ظروف موردنظر انتخاب کنید. مانند لعاب‌های خام، بریستول، کم‌آتش‌ها، متوسط‌ها و لعاب‌هایی که برای پخت به حرارت زیادی نیاز دارند.
فرمول لعاب سرامیک
فرمول لعاب یکی از موارد مهم در صنعت سرامیک و لعابکاری است. لعاب‌ها از ترکیبات معدنی و آلی تشکیل می‌شوند و ویژگی‌های آن‌ها به فرمول و ترکیباتشان بستگی دارد. برای اینکه لعاب سرامیک خود را بسازید، کافی است پودر لعاب را با آب مخلوط کنید. این فرایند نسبتا ساده است. فرایند کلی شامل اندازه‌گیری آب، مخلوط‌کردن پودر با آب، الک‌کردن، تنظیم ویسکوزیته یا تراکم و استراحت لعاب پیش از اعمال آن روی ظرف می‌شود.
قبل از ترکیب لعابتان، همه تجهیزات ایمنی مناسب و لازم را در اختیار داشته باشید. این مواد گردوغباری ایجاد می‌کنند که قابل استنشاق است و به ریه‌هایتان آسیب می‌رساند. حتما از ماسک استفاده کرده و پودر را در مکانی با تهویه خوب مخلوط کنید. اگر پوستتان حساس است، بهتر است حین کار دستکش به‌دستتان کنید. همچنین می‌توانید از عینک ایمنی استفاده کنید تا لعاب با چشمتان برخورد نکند.
اگر این ماده به‌اندازه کافی غلیظ نبود، به آن آب بیشتری بیفزایید. با مقدار کمی آب نسبت به دستورالعامل شروع کنید. به‌آرامی آن را روی پودر بریزید تا به غلظت دلخواه برسید. اجازه دهید ترکیبتان حداقل 24 ساعت استراحت کند و پیش از استفاده، آن را به‌خوبی ترکیب کنید تا کیفیت خوبی داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین عوامل در فرمول‌سازی و لعاب کاری سرامیک، ابعاد ذرات مواد اولیه است. ابعاد ذرات تشکیل‌دهنده لعاب نباید بیش از حد کوچک یا بزرگ باشند. چون اگر بیش از حد بزرگ باشند، ممکن است رسوب‌های غیرعادی در سطح لعاب ایجاد شود. از طرف دیگر، اگر خیلی کوچک باشند نیز چیزی جز اتلاف انرژی و افزایش هزینه نصیبمان نمی‌شود.
برای جلوگیری از رسوب ذرات موجود در دوغاب لعاب، مواد «معلق‌کننده» مانند کائولن یا بالکلی‌ها به لعاب اضافه می‌شوند. ترکیب‌های آلی برای ماده معلق‌کننده مناسب هستند.
لعاب کاری ظروف سرامیکی به چه شکل صورت میگیرد؟
لعاب کاری سرامیک‌ها فرایند بسیار مهمی است و چند مرحله دارد که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم:
- مرحله اول: از تمیزبودن محل کارتان مطمئن شوید. پیش از شروع با یک اسفنج تمیز یا پارچه‌ای مرطوب تمام گردوغبار را پاک کنید. اگر هنگام تمیز کردن ظروف از آب استفاده می‌کنید، قبل از لعابکاری از خشک‌بودن ظرف مطمئن شوید.
- مرحله دوم: لعاب سرامیک را به‌خوبی مخلوط کنید. مطمئن شوید که رسوب‌های سنگین‌تر که احتمالا در کف ظرف هستند، به‌طور کامل مخلوط شده‌اند تا قوام یکنواختی داشته باشید. می‌توانید این کار را با دست انجام دهید یا با لیسک ترکیب را به‌مدت حداقل یک الی دو دقیقه هم بزنید. در بسیاری از کارگاه‌ها، همزن برقی دارند تا این کار را سریع انجام دهید.
- مرحله سوم: نحوه اعمال لعاب کاری سرامیک را انتخاب کنید. می‌توانید سرامیک‌های پخته‌شده را داخل لعاب فرو کنید، لعاب را روی آن‌ها بریزید یا آن را با برس اعمال کنید. در بسیاری از کلاس‌های سفالگری از برای افزودن رنگ و طرح قبل از استفاده از لعاب، زیرلعاب می‌زنند تا سرامیک‌ها آب‌بندی و ضدآب شوند. زیرلعاب‌ها مقدار کمی صمغ دارند که کنترل آن را هنگام رنگ‌آمیزی روی سرامیک آسان‌تر می‌کند. دو تا سه لایه بمالید. سپس باقی لعاب را از کف ظرف پاک کنید و بگذارید تا خشک شود.
- مرحله چهارم: طبق دستورالعمل، ظرف را در کوره بگذارید. لعاب‌ها به دو دسته کم‌آتش و متوسط تقسیم می‌شوند. استفاده از دمای اشتباه ممکن است ظرف شما را بشکند. کم‌آتش‌ها در دمای 1845 درجه فارنهایت پخته می‌شوند. این مواد برای زمانی عالی هستند که طراحی بسیار خاص و کنترل شده‌ای در ذهن دارید. رنگ‌های حاصل روشن و مشخص خواهند بود و چندان با یکدیگر ترکیب نمی‌شوند. متوسط‌ها در دمای 2192 درجه فارنهایت پخته می‌شوند. رنگ‌ها تنوع بیشتری دارند و با یکدیگر ذوب می‌شوند تا جلوه‌های بصری خاصی ایجاد کنند. بعضی از دیگر مواد در لعاب کاری سرامیک به دمای 2305 درجه فارنهایت نیاز دارند و سرامیکی قوی و محکم می‌سازند. در این حالت رنگ‌ها محدودتر هستند.
لعاب سرد بدون کوره
لعاب سرد همان‌طور که از نامش مشخص است، بدون نیاز به کوره و حرارت، محصولات سرامیکی را لعابکاری می‌کند. این نوع مواد قدرت پوشانندگی بالایی دارند و به‌راحتی خشک می‌شوند. لعاب سرد برای سفال، سرامیک، چوب، شیشه و سنگ مصنوعی نیز استفاده می‌شود و به هیچ کوره‌ای نیاز ندارد.
با استفاده از این ماده می‌توانید به‌راحتی، به لعاب کاری سرامیک‌هایتان بپردازید و محصولاتی باکیفیت بسازید و از زیبایی و استحکامشان لذت ببرید. همچنین با لعاب سرد می‌توانید قسمت‌هایی را اصلاح کند که شاید به‌خوبی پخته نشوند، مانند قطعه‌هایی که با چسب تعمیر یا بازسازی شده‌اند.
این مواد دو قسمتی، مقاوم در برابر آب، بسیار سخت، باکیفیت و ضدزردی هستند که به سطحی صاف تبدیل می‌شوند. لعاب سرد معمولا با ایربراش اعمال می‌شود. در این فرایند باید با رقیق‌کننده‌ها، ویسکوزیته ماده را کاهش دهید تا استفاده از ایربراش آسان‌تر شود.
تفاوت ساخت ظروف سرامیکی بدون کوره و با کوره
شاید حین خرید ظروف پذیرایی سرامیکی فانتزی، متوجه تفاوت بعضی ظروف با یکدیگر شوید. ظروف دست‌سازی که بدون کوره ساخته می‌شوند، کمی نسبت به ظروف سرامیکی ساخته‌شده با کوره متفاوت هستند.
در روش لعاب کاری سرامیک بدون کوره از لعاب سرد استفاده می‌کنند. این ماده به افراد امکان می‌دهد تا به‌سرعت و باکیفیت محصولات سرامیکی خود را لعابکاری کنید. با این روش قادر خواهید بود در منزل بدون استفاده از هیچ تجهیزات خاصی، ظروف جذابی بسازید.
این ماده بسیار باصرفه است و به‌راحتی در دسترس همه خواهد بود. برای این کار ابتدا باید ظرف را سمباده بکشید و سطح آن را یکدست کنید. سپس نوبت به تمیزکردن گردوغبار حاصل با یک دستمال مرطوب می‌رسد.
اکنون باید سطح را با رنگ آکریلیک سفید رنگ کرده و سپس با خمیر دورگیری کنید. این دورگیری را با توجه به طرح موردنظرتان انجام دهید. پس از خشک‌شدن خمیر، رنگ را با حلال ترکیب کنید تا حالت لعابی حاصل شود. این ماده را روی همه بخش‌های سرامیک بریزید و صبر کنید تا خشک شود.
ماگ و تراول ماگ
لعاب کاری سرامیک در کوره مراحل متفاوتی دارد. ابتدا باید ماده لعاب خود را آماده کنید. سپس روشی را برای اعمال آن برگزینید که شامل ریختن آن روی ظرف، غوطه‌ور شدن و اسپری‌کردن می‌شود.
لعاب سرامیک را به‌درستی انتخاب کنید تا مطابق با نوع ظرف، مقاومت آن در برابر حرارت و ظاهر ظرف باشد. با این کار همچنین میزان ضدآب بودن ظرف را تعیین می‌کنید. میزان حرارت کوره را با توجه به نوع کوره و ضخامت ظرف مشخص کنید.
